piątek, 18 listopada 2011

Łuk w kulturze

Temat został wywołany w jednym z komentarzy do wcześniejszych postów. Spróbujmy się z nim zmierzyć.
W naszej kulturze łuk, obok miecza jest atrybutem, symbolem, niesłychanie ważnym. Przez oddziaływanie chrześcijaństwa miecz, również jako symbol krzyża zyskał ogromne znaczenie jako atrybut władzy czy symbol walki. Znaczenie symbolu łuku zostało nieco zepchnięte na dalszy plan, ale jak przyjrzeć się wnikliwiej jest ono nadal istotne.
W powszechnej świadomości kojarzy się jako atrybut Amora, który godząc w serce miłosną strzałą, przeszywa je najwspanialszym uczuciem jakiego doświadcza człowiek.  Z łukiem związane jest poczucie sprawiedliwości. Przypowieść o Robin Hoodzie  (obok na zdjęciu pomnik Robin Hood'a na zamku w Nothingam) jest niczym innym jak poszukiwaniem nadziei przez skrzywdzonych, którzy wierzą, że kiedyś przyjdzie czas, że ktoś odbierze niesłuszne bogactwo i odda uciśnionym. U Homera, Odyseusz ma dowieść swojej tożsamości napinając swój łuk. Wcześniej, Parys mści się za śmierć brata zabijając strzałem w piętę Achillesa.

Mówiąc o ślepym losie, nie zdajemy sobie często sprawy jak bliska jest konotacja tego powiedzenia z mitologią nordycką. Wprost odnosi się do sagi opowiadającej o śmierci Baldura (rycina obok). Podstępny Loki, namówił niewidomego brata Baldura – Hodura, by tan strzelił w niego z łuku strzała z jemioły. Nieświadomy podstępu brat strzelił i zabił Baldura, ulubieńca wszystkich bogów, postać ucieleśniającą samo dobro i czystość. Za ten haniebny podstępek, Loki został skazany na okrutną karę. Mit ten wskazuje, że los może ugodzić każdego, nawet najbardziej nieskazitelną istotę, a sprawiedliwość dosięga każdego, nawet istotę boskiego pochodzenia.
Jako atrybut, łuk przypisuje się wielu postaciom. Wspomniałem już Amora, Robin Hooda, Parysa, Odyseusza, ale również władali nim Centaury, Apollo i jego siostra Artemida odznaczająca się szczególnie brutalnymi zemstami. Do dziś toczą się spory, czy Wilhelm Tell był łucznikiem, czy kusznikiem. Wiele przedstawień wizerunków postaci historycznych, by pokazać ich szlachetność, odwagę i waleczność, wzbogaconych jest o atrybut łuku. Choćby pokazywany wcześnie na tym blogu faraon Ramzes II.
W polskiej kulturze łuk również odgrywał istotną rolę. Polska szlachta przypisując sobie pochodzenie od walecznych sarmatów, nosiła się ze wschodnim sajdakiem , który im bogatszy, tym bardziej podkreślał status i przywiązanie do pradawnych tradycji.
Temat łuku w kulturze jest rzadko zgłębiany, a fascynujący. Już w tych kilku przykładach starałem się wskazać istotne znaczenie tego atrybutu. Jeśli nasuwają Wam się jakieś kolejne przykłady, dopiszcie ciąg dalszy tej opowieści, a do tematu wrócimy jeszcze nie raz.

1 komentarz:

  1. Mówiąc łuk w kulturze europejskiej, od razu na myśl przychodzi mi średniowieczna Anglia.
    Tak łuk zasłynął chyba najbardziej, a status społeczny łucznika był w Anglii znacznie wyższy niż w innych krajach Europy.
    O wyczynach łuczników podczas bitew krążą legendy.
    Polecam książkę "Pieśń łuków. Azincourt" Bernarda Cornwella. Autor opisuje średniowieczne bitwy i oblężenia, jakby tam był (przez co czytelnik trafia w sam środek wydarzeń). Książka można by rzec poświęcona jest łukom i łucznikom angielskim.
    Polecam wszystkim.

    OdpowiedzUsuń